Taxus baccata
Rodzina: cisowate (Taxaceae)

Cechy morfologiczne:
Niewysokie drzewo wysokości do 15 m lub krzew dorastający do 3-4 m. Kora wiśniowoszara lub ciemnobrunatna. Igły zimozielone mają długość ok. 3 centymetrów, ułożone są płasko oraz mają najciemniejszy zielony kolor igieł ze wszystkich iglaków. Trwałość igieł 3-8 lat. Bardzo dekoracyjne są owoce cisa, tzw. osnówki otaczające nasiona, które w okresie jesiennym przybierają piękną czerwono-amarytową barwę – bardzo cenny pokarm dla 24 gatunków ptaków (np. kos, kowalik) oraz 8 gatunkom zwierząt (np. wiewiórka, sarna).

Biologia i ekologia:
Roślina rodzima, wieloletnia. W stanie dzikim rośnie w lasach, na stromych zboczach i w dolinach. Jest gatunkiem pod ochroną. Cis pospolity ma niewielkie wymagania glebowe; dobrze rośnie na żyznych, umiarkowanie wilgotnych i głębokich glebach o odczynie zasadowym lub obojętnym. Unika ciężkich gleb podmokłych i suchych gleb piaszczystych. Cis pospolity preferuje łagodny klimat o dużej wilgotności powietrza, wysokich opadach atmosferycznych i łagodnych zimach. Jest rośliną wrażliwą na mróz oraz suszę. Wykazuje dużą tolerancję na różne warunki nasłonecznienia – może rosnąć zarówno w pełnym słońcu bądź głębokim cieniu; preferuje jednak stanowiska półcieniste i cieniste. Okres kwitnienia: kwiecień-maj.

Zastosowanie:
Surowcem leczniczym mogą być igły, gałązki lub kora. Wymienione części zawierają flawonoidy oraz liczne diterpeny i alkaloidy (w tym efedrynę), których mieszanina czyni z cisa roślinę silnie trującą. Obecnie nie zaleca się stosowania rośliny na własną rękę. Z cisu izolowane są substancje, z których produkuje się lek przeciwnowotworowy docetaksel używany najczęściej w leczeniu raka piersi, płuc, prostaty, żołądka i nowotworów głowy i szyi.

Charakterystyka:
Stanowisko: słoneczne/cieniste
Mrozoodporność: -30°C
Wymagania wodne: umiarkowana wilgotność
Odczyn gleby: zasadowy
Preferencje glebowe: żyzna
Kolor liści/igieł: zielony
Zimozieloność: tak
Tempo wzrostu: roślina wolno rosnąca
Typ rośliny: krzew
Docelowa wysokość: od 4 m do 5 m
Cecha wyróżniająca: na żywopłoty i szpalery

Fot. Joanna Skotnicka – Pergał, Agnieszka Czarnecka